Τοξικοί άνθρωποι: Πώς να τους αναγνωρίσεις και να προστατευτείς

• Διαχειριστής

Ποιοι είναι οι τοξικοί άνθρωποι; Πώς τους αναγνωρίζεις και πώς μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου; Ο όρος αυτός στην επιστημονική κοινότητα χρησιμοποιείται για να δηλώσει τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν τάση να φέρονται καταχρηστικά στους γύρω τους. Ως αποτέλεσμα, δημιουργούν δυσλειτουργικές σχέσεις και τείνουν να ταλαιπωρούν συναισθηματικά τους κοντινούς τους ανθρώπους. Παρακάτω, θα δούμε τι θα πρέπει να προσέξεις για να διαπιστώσεις αν έχεις έναν τέτοιο άνθρωπο στη ζωή σου, και τι μέτρα μπορείς να λάβεις για να προστατεύσεις τον εαυτό σου.

Ποιοι είναι οι τοξικοί άνθρωποι;

Το 2018 το λεξικό της Οξφόρδης ανακήρυξε τη λέξη τοξικός ως την λέξη που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο εκείνο το έτος. Η λέξη αυτή απασχόλησε (και συνεχίζει να απασχολεί) τόσο τον επιστημονικό κόσμο, όσο και τις καθημερινές συζητήσεις με τον περίγυρο μας.

Ως τοξικοί άνθρωποι χαρακτηρίζονται εκείνοι που “απομυζούν” ενέργεια από τους γύρω τους, τους προκαλούν άγχος και τους αρέσει να ασκούν κριτική. Συνήθως είναι αυτοί των οποίων η συμπεριφορά τους προκαλεί αναστάτωση και προσθέτει αρνητισμό στη ζωή σου.

Όμως, τις περισσότερες φορές, οι άνθρωποι γίνονται τοξικοί εξαιτίας δικών τους τραυμάτων και εμπειριών[1]. Δεν γνωρίζουν υγιείς τρόπους για να αντιμετωπίσουν το στρες και τα συναισθήματα τους, με συνέπεια να συμπεριφέρονται με επιζήμιους τρόπους στους ανθρώπους γύρω τους[2]. Το τοξικό στρες, ειδικά όταν βιώνεται από μικρή ηλικία, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων.

Χαρακτηριστικά που εμφανίζουν οι τοξικοί άνθρωποι

Αν και διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, όσοι είναι τοξικοί έχουν ορισμένα κοινά, τα οποία εμφανίζονται με τις εξής συμπεριφορές:

• Είναι χειριστικοί: Ένα βασικό τους και πολύ γνωστό χαρακτηριστικό είναι ότι προσπαθούν να εξαπατήσουν ένα άλλο άτομο, με στόχο να πετύχουν κάποιο σκοπό. Μάλιστα, αγνοούν τις ανάγκες και τα συναισθήματα του.
• Γίνονται επικριτικοί: Ένας τοξικός άνθρωπος γίνεται αρκετά συχνά επικριτικός στη συμπεριφορά και τις απόψεις των άλλων, πάντοτε με αρνητικό πρόσημο.
• Δεν απολογούνται ποτέ: Δεν ζητούν ποτέ συγγνώμη, και αυτό γιατί δεν αναγνωρίζουν τα λάθη τους. Και αν το κάνουν, δεν απολογούνται ειλικρινά.[3]
• Εξαπατούν και λένε ψέματα: Το ψέμα είναι συχνό φαινόμενο για αυτούς. Ακόμη και αν παραδεχτούν ότι είπαν ψέματα, θα δικαιολογήσουν αμέσως την πράξη τους.
• Έχουν θράσος: Έχουν το θράσος να επιβάλλονται στις ζωές των άλλων και να τις αποδιοργανώνουν.
• Είναι drama queens: Παρουσιάζουν αρκετά συχνά υπερβολική και δραματική συμπεριφορά. Μάλιστα, δεν είναι απίθανο να σου δημιουργήσουν την αίσθηση ότι προσποιούνται.
• Γίνονται προσβλητικοί: Ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους είναι ότι εκφράζονται αρκετά άσχημα, γίνονται προσβλητικοί, ενώ δε θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν λεκτική και συναισθηματική βία.
• Κουτσομπολεύουν: Ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με τις ζωές των άλλων, πάντοτε με αρνητισμό. Αυτό είναι και ένα μεγάλο σημάδι για να απομακρυνθείς από αυτούς.

Πώς να αναγνωρίσεις τους τοξικούς ανθρώπους

Οι τοξικές συμπεριφορές μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη βλάβη στους ανθρώπους και είναι σημάδι ενός τραύματος, μιας διαταραχής, κατάθλιψης, ή ακόμη και μιας προσωπικότητας που θέλει να επηρεάζει την ψυχολογία των άλλων ανθρώπων με στόχο την προσωπική ικανοποίηση. Αν υποψιάζεσαι ότι ένα κοντινό σου άτομο είναι τοξικό, αναζήτησε αυτά τα σημάδια:

• Αισθάνεσαι ότι προσπαθεί να σε χειριστεί
• Σε μπερδεύει η συμπεριφορά του
• Αισθάνεσαι ότι αξίζεις μια συγγνώμη, αλλά δεν την λαμβάνεις ποτέ
• Πρέπει να υπερασπίζεσαι διαρκώς τον εαυτό σου και τις απόψεις σου
• Δικαιολογείς διαρκώς τη συμπεριφορά σου
• Δεν αισθάνεσαι ποτέ άνετα γύρω του
• Αισθάνεσαι διαρκώς το σώμα σου “σφιγμένο” ή μουδιασμένο
• Νιώθεις πάντα εξαντλημένος έπειτα από μια συνάντηση μαζί του
• Όταν είσαι με αυτό το άτομο, αισθάνεσαι άσχημα για τον εαυτό σου

Πώς να αντιμετωπίσεις έναν τοξικό άνθρωπο

Κι όμως, όσο και αν φαίνεται δύσκολο, μπορείς να αντιμετωπίσεις τους τοξικούς ανθρώπους που υπάρχουν στη ζωή σου. Για να το πετύχεις αυτό, είναι σημαντικό να ακολουθήσεις τα εξής βήματα:

Αντιμετώπισε τον

Σε περίπτωση που παρατηρείς τοξικές συμπεριφορές, μη μείνεις σιωπηλός, και το κυριότερο, μην ελπίζεις πως αυτός ο άνθρωπος θα αλλάξει. Μίλησε του για τα ψέματα που σου έχει πει ή εξήγησε του γιατί δεν σου αρέσει η συμπεριφορά του. Αυτό θα του δείξει ότι δίνεις προσοχή στις πράξεις του και ότι του δίνεις χώρο να απολογηθεί.[4]

Ενθάρρυνε τον να ζητήσει βοήθεια

Δεν είναι δική σου δουλειά να “διορθώσεις” τη συμπεριφορά του. Όμως, μπορείς να του δώσεις κίνητρα και να τον ενθαρρύνεις να απευθυνθεί σε ειδικούς. Μέσα από την ψυχοθεραπεία θα μπορέσει να βρει τις αιτίες της συμπεριφοράς του και να αναπτύξει τρόπους διαχείρισης των συναισθημάτων του. Ωστόσο, να θυμάσαι: Είναι δύσκολο οι άνθρωποι αυτοί να παραδεχτούν τα λάθη και την κακή τους συμπεριφορά. Οπότε, μην εκπλαγείς αν αρνηθεί να ζητήσει βοήθεια.

Θέσε αυστηρά όρια

Αν και είναι δύσκολο, το να θέσεις όρια και κανόνες θα σε βοηθήσει να προστατεύσεις τον εαυτό σου από αυτή τη σχέση. Για παράδειγμα, αν ο σύντροφος/ο γονέας/ο συνάδελφος/ο φίλος ή οποιοσδήποτε τοξικός άνθρωπος υπάρχει στη ζωή σου σε προσβάλλει διαρκώς μπροστά σε άλλους, εξήγησε του ότι δε θα ανεχτείς αυτή τη συμπεριφορά ξανά, και προσπάθησε να κάνεις πράξη αυτό που είπες. Πιθανότατα η κίνηση αυτή δε θα είναι αρεστή και θα προκαλέσει αντιδράσεις. Όμως, θα έχει αρκετές θετικές συνέπειες μακροπρόθεσμα.

Εστίασε στον εαυτό σου

Το πιο σημαντικό από όλα είναι να φροντίσεις την σωματική και την ψυχική σου υγεία. Εστιάσε στον εαυτό σου, τις δραστηριότητες που αγαπάς, και τις σχέσεις με τους ανθρώπους που σε κάνουν να νιώθεις όμορφα. Μη διστάσεις να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια, ώστε να κατανοήσεις το δικό σου ρόλο σε αυτού του είδους τις σχέσεις και να μάθεις να βάζεις καλύτερα όρια στους γύρω σου.

Οι τοξικοί άνθρωποι γεμίζουν με αρνητικότητα την καθημερινότητα μας. Συνήθως είναι χειριστικοί, προσβλητικοί, ακόμη και συναισθηματικά βίαιοι. Για να προστατευτείς, βρες ένα υποστηρικτικό πλαίσιο και ασχολήσου με τον εαυτό σου. Τέλος, αν κρίνεις απαραίτητο, περιόρισε τις σχέσεις και τις επαφές σου με τους ανθρώπους αυτούς.

Πηγές

[1] Pleho Institute of Research. (2023). How to Deal with Toxic People. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/370121210_How_to_Deal_with_Toxic_People

[2] Psychologized. (n.d.). Understanding Toxic People: The Psychology Behind Their Behavior. https://www.psychologized.eu/understanding-toxic-people-the-psychology-behind-their-behavior

[3] Arda, B., & Kanten, P. (2023). A Qualitative Research on the Determination of Toxic Personality Traits. Istanbul Management Journal. https://iupress.istanbul.edu.tr/en/journal/imj/article/a-qualitative-research-on-the-determination-of-toxic-personality-traits

[4] Fobella, T. A., Mpeta-Phiri, K., & Chidziwisano, C. (2023). How to Deal with Toxic People. ResearchGate.https://www.researchgate.net/publication/370121210_How_to_Deal_with_Toxic_PeopleR