Ψυχοθεραπεία και κατάθλιψη: Πώς μπορεί να βοηθήσει πραγματικά;

• Διαχειριστής

Κατά τη διάρκεια ενός έτους, όπως τονίζει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, εκατομμύρια ενήλικες σε όλο τον κόσμο έρχονται αντιμέτωποι με την κατάθλιψη[1]. Πολλοί άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν τα συμπτώματα για να ζητήσουν βοήθεια. Όμως, αρκετοί από αυτούς υποψιάζονται ότι μπορεί να έχουν κατάθλιψη και σκέφτονται την ψυχοθεραπεία ως έναν τρόπο αντιμετώπισης. Παρακάτω θα δούμε πώς μπορεί να βοηθήσει η ψυχοθεραπεία να αντιμετωπίσεις την κατάθλιψη.

Τι μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη;

Η διάθεση σου, όπως και όλων των ανθρώπων μπορεί να επηρεαστεί από διάφορες αλλαγές στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, όπως είναι η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. Εκτός από αυτό, ορισμένοι βιολογικοί παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Σε αυτούς ανήκουν τα χρόνια και σοβαρά νοσήματα, όπως για παράδειγμα τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η κατάθλιψη επίσης σηματοδοτείται από ψυχικές και συναισθηματικές αλλαγές στη ζωή[2], όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή μιας δουλειάς.

Υπάρχουν όμως και πιο “σιωπηλοί” παράγοντες, όπως η απώλεια ταυτότητας ή η πτώση της αυτοεκτίμησης, που επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία χωρίς πάντα να το καταλαβαίνουμε άμεσα. Δεν είναι όλες οι αιτίες της κατάθλιψης φανερές. Για το λόγο αυτό, η σωστή αξιολόγηση από έναν ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή είναι καθοριστική.

Κάποιες φορές, τα πράγματα που οδηγούν στην κατάθλιψη είναι έξω από τον έλεγχό μας. Άλλες φορές, νιώθουμε πως δεν έχουμε επιλογές ή δεν βλέπουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε κάτι στη ζωή μας. Και κάπου εκεί, ξεκινά το αίσθημα της απόγνωσης.

Μπορεί η κατάθλιψη να θεραπευτεί;

Ναι, φυσικά και μπορεί. Με την κατάλληλη φροντίδα και υποστήριξη, οι άνθρωποι που βιώνουν κατάθλιψη μπορούν να αναρρώσουν και να βρουν ξανά τη χαρά στη ζωή τους[3]. Οι ψυχίατροι και οι ψυχοθεραπευτές είναι εδώ γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο: για να βοηθήσουν ουσιαστικά, με γνώση, ενσυναίσθηση και ασφάλεια.

Ωστόσο, ακόμα και σήμερα, υπάρχει στίγμα γύρω από την ψυχική υγεία. Πολλοί διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια, φοβούμενοι μήπως θεωρηθούν “αδύναμοι”. Η αλήθεια όμως είναι πως η κατάθλιψη δεν έχει καμία σχέση με αδυναμία. Είναι ένδειξη ότι κάτι μέσα μας χρειάζεται φροντίδα.

Τα άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη χωρίς να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό, συχνά κουβαλούν το βάρος μόνοι τους χωρίς λόγο. Όταν τα συναισθήματα δεν εκφράζονται και η απομόνωση μεγαλώνει, η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί. Η σύνδεση με έναν θεραπευτή μπορεί να κάνει τη διαφορά, προσφέροντας χώρο, κατανόηση και ένα σταθερό πλαίσιο υποστήριξης.

Πώς η ψυχοθεραπεία βοηθά στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης;

Η ψυχοθεραπεία είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, όλες με στόχο να σε βοηθήσουν να αναρρώσεις και να βρεις ξανά ισορροπία στη ζωή σου. Μέσα από τη θεραπευτική σχέση μεταξύ ψυχοθεραπευτή και θεραπευόμενου θα μπορέσεις να:

• Αναγνωρίσεις τους παράγοντες που συνέβαλαν στην κατάσταση σου, είτε αυτοί είναι ψυχολογικοί, συμπεριφορικοί, διαπροσωπικοί είτε σχετίζονται με δύσκολες καταστάσεις που έχεις αντιμετωπίσει.
• Έρθεις σε επαφή και να καταπολεμήσεις τα αρνητικά μοτίβα σκέψης και πεποιθήσεις που τροφοδοτούν την κατάθλιψη, όπως η υπεργενίκευση (“τίποτα δεν πάει ποτέ καλά”) ή η προσωπική ενοχοποίηση (“φταίω εγώ για όλα”).
• Εντοπίσεις τα προβλήματα που επηρεάζουν τη διάθεση σου και να αναγνωρίσεις ποιες πλευρές αυτών των προβλημάτων μπορείς να αλλάξεις ή να διαχειριστείς διαφορετικά.
• Θέσεις ρεαλιστικούς στόχους για το μέλλον, που σου προσφέρουν μεγαλύτερο νόημα, και έχουν κατεύθυνση προς την συναισθηματική σου ευεξία.
• Θυμηθείς πώς έχεις διαχειριστεί παρόμοια συναισθήματα στο παρελθόν, αξιοποιώντας τις εσωτερικές του δυνάμεις. Ή, αν τα χειρίστηκες λάθος, να μάθεις να τα διαχειρίζεσαι με έναν καλύτερο τρόπο.
• Βελτιώσεις τον τρόπο που σχετίζεται με τους άλλους, εξετάζοντας τυχόν συμπεριφορές ή αντιδράσεις που μπορεί να επηρεάζουν τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
• Ανακτήσεις τον έλεγχο της ζωής του, εντάσσοντας σταδιακά θετικές, ευχάριστες δραστηριότητες και να συνδεθείς και πάλι με ό,τι σου δίνει χαρά.

Μην ξεχνάς: Η ζωή είναι δική σου. Το πώς θα τη ζεις είναι κάτι που μπορείς να το επιλέγεις κάθε μέρα. Μέσα από την ψυχοθεραπεία, θα έρθεις κοντά στον πραγματικό σου εαυτό, αυτό που πραγματικά είσαι. Και όταν συμβεί αυτό, τότε θα αρχίσεις να διεκδικείς τις σχέσεις, τους ανθρώπους, τη δουλειά και τις καταστάσεις που σου ταιριάζουν. Τότε θα δεις τη ζωή με ένα άλλο μάτι, και θα μπορέσεις να αντιμετωπίσεις την κατάθλιψη.

Είναι χρήσιμα τα αντικαταθλιπτικά στη θεραπεία της κατάθλιψης;

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μέτριας ή σοβαρής μορφής. Για πολλούς ανθρώπους, τα αντικαταθλιπτικά είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που τους βοηθά να ανακτήσουν τη λειτουργικότητα τους και να νιώσουν καλύτερα.

Πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας συστήνουν συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής, καθώς αυτή η προσέγγιση έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική[4]. Τα φάρμακα συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της διάθεσης, ενώ η ψυχοθεραπεία βοηθά στην κατανόηση των αιτιών της κατάθλιψης και της διαχείρισης της.

Σημείωση: Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει πάντα να παρακολουθείται στενά από ψυχίατρο, ώστε να διασφαλιστεί η σωστή δοσολογία και να αντιμετωπιστούν τυχόν παρενέργειες. Ο κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά, γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει εξατομικευμένη προσέγγιση. Ο ψυχίατρος επίσης είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να εκτιμήσει την κατάσταση και να προτείνει την κατάλληλη θεραπευτική κατεύθυνση, είτε αυτή περιλαμβάνει φάρμακα είτε όχι. Η θεραπεία της κατάθλιψης δεν είναι “μία λύση για όλους”. Κάθε άτομο έχει τη δική του διαδρομή προς την ανάρρωση, και η σωστή υποστήριξη μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Διάβασε ακόμη: Κατάθλιψη θεραπεία: Πώς βοηθάει η άσκηση στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων

Χρειάζεται να έχω κατάθλιψη για να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία δεν είναι αποκλειστικά για άτομα που έχουν διαγνωστεί με κατάθλιψη ή κάποια άλλη ψυχική διαταραχή[5]. Είναι ένας ασφαλής χώρος έκφρασης, εξερεύνησης και αυτογνωσίας, που μπορεί να βοηθήσει οποιονδήποτε θέλει να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, να ενισχύσει τις σχέσεις του ή να διαχειριστεί προκλήσεις και συναισθήματα στην καθημερινή του ζωή.

Αν νιώθεις μπλοκαρισμένος, αν περνάς μια δύσκολη περίοδο, αν έχεις άγχος, θυμό ή θλίψη που δεν καταλαβαίνεις από πού προέρχεται,  ή ακόμη κι αν απλώς νιώθεις ότι κάτι λείπει, τότε η ψυχοθεραπεία μπορεί να γίνει μια σημαντική υποστηρικτική διαδικασία. Δεν χρειάζεται «να είσαι στα όρια σου» για να ζητήσεις βοήθεια. Αντίθετα, η πρόληψη και η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι από τα πιο ουσιαστικά οφέλη της θεραπείας.

Τελικά, αξίζει να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία αν έχω κατάθλιψη;

Αν νιώθεις ότι κάτι μέσα σου χρειάζεται προσοχή, τότε ναι, αξίζει. Η ψυχοθεραπεία δεν είναι ένας «γρήγορος τρόπος για να νιώσεις καλύτερα», αλλά μια βαθιά και ουσιαστική διαδικασία που σε φέρνει πιο κοντά στον εαυτό σου. Σε μαθαίνει να σε φροντίζεις. Να ακούς τις ανάγκες σου. Να αλλάζεις ό,τι σε βαραίνει. Να δημιουργείς τη ζωή που σου αξίζει.

Η ψυχοθεραπεία δεν σου δίνει απαντήσεις. Σε βοηθά να τις βρεις μόνος σου, και εν τέλει να θεραπευτείς. Και αυτό είναι ένα από τα πιο δυνατά δώρα που μπορείς να προσφέρεις στον εαυτό σου. Ζήτα σήμερα τη στήριξη που έχεις ανάγκη και δες τη ζωή σου να γίνεται σταδιακά πιο όμορφη.

Πηγές

[1] World Health Organization. (2021). Depression. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression

[2] Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Merikangas, K. R., & Walters, E. E. (2005). Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62(6), 593–602. https://doi.org/10.1001/archpsyc.62.6.593

[3] Rush, A. J., Trivedi, M. H., Wisniewski, S. R., Nierenberg, A. A., Stewart, J. W., Warden, D., … & Fava, M. (2006). Acute and longer-term outcomes in depressed outpatients requiring one or several treatment steps: A STAR*D report. American Journal of Psychiatry, 163(11), 1905-1917. https://doi.org/10.1176/ajp.2006.163.11.1905

[4] Rush, A. J., Trivedi, M. H., Wisniewski, S. R., Nierenberg, A. A., Stewart, J. W., Warden, D., … & Fava, M. (2006). Acute and longer-term outcomes in depressed outpatients requiring one or several treatment steps: A STAR*D report. American Journal of Psychiatry, 163(11), 1905-1917. https://doi.org/10.1176/ajp.2006.163.11.1905

[5] Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, B. F., & Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. Guilford Press.